Geschillen binnen familiebedrijven: hoe goede afspraken kunnen helpen

Familiebedrijven vormen een unieke en belangrijke pijler van de economie. Ze combineren zakelijke belangen met familiebanden, wat zowel voordelen als uitdagingen met zich meebrengt. Een van de grootste uitdagingen is het omgaan met geschillen binnen het bedrijf.

Specifieke dynamiek binnen familiebedrijven

Familiebedrijven hebben een unieke structuur waarin zakelijke en persoonlijke relaties nauw zijn verweven. Deze verwevenheid kan leiden tot een sterke betrokkenheid en loyaliteit, maar ook tot complexe conflicten. Beslissingen kunnen worden beïnvloed door familiebanden en emoties, wat kan leiden tot spanningen en meningsverschillen. Emoties zoals woede, teleurstelling en verdriet kunnen de communicatie bemoeilijken en de bereidheid om tot een oplossing te komen, verminderen. Het is cruciaal om deze emotionele aspecten te erkennen en te adresseren.

Ook voor familiebedrijven geldt: voorkomen is altijd beter dan genezen. In dat kader kunnen verschillende maatregelen worden genomen om de kans op conflicten zo klein mogelijk te maken:

• Heldere communicatie: regelmatige en open communicatie kan misverstanden voorkomen en de onderlinge relaties versterken.
• Duidelijke rollen en verantwoordelijkheden: het vastleggen van rollen en verantwoordelijkheden van elk familielid kan helpen om conflicten te voorkomen.
• Opleiding en training: het aanbieden van opleidingen en trainingen op het gebied van conflictmanagement kan familieleden helpen om beter met spanningen om te gaan.

Vastlegging gemaakte afspraken

Van cruciaal belang voor het voorkomen en oplossen van problemen is echter ook een goede vastlegging van gemaakte afspraken. Dit kan in een aandeelhoudersovereenkomst of een familiestatuut. Deze documenten leggen de afspraken en regels vast die binnen het familiebedrijf gelden. Ze kunnen onder andere bepalingen bevatten over:

1. Visie, missie en strategie: de langetermijndoelen, de waarden en de strategie van het familiebedrijf.
2. Ethische principes en kernwaarden: de normen en waarden die de familie belangrijk vindt.
3. Eigendom en zeggenschap: wie heeft eigendom en wie heeft zeggenschap binnen het bedrijf.
4. Opvolging: Regels en procedures voor bedrijfsopvolging en overname.
5. Conflictoplossing: mechanismen voor het oplossen van conflicten binnen de familie en het bedrijf.
6. Structuur: de organisatorische structuur van het bedrijf.
7. Maatschappelijke kwesties: hoe het bedrijf omgaat met duurzaamheid (ESG) en andere maatschappelijke verantwoordelijkheden.

Conflictoplossing

Een belangrijk onderdeel van de te maken afspraken betreft de wijze waarop een eventueel conflict zal worden opgelost. Dat kan op verschillende manieren:

1. Mediation: een mediator of bemiddelaar kan helpen om tot een oplossing te komen zonder juridische procedures. Voordeel van mediation is natuurlijk dat de familieverhoudingen niet verder verslechteren indien de mediation lukt. Dat is een groot goed. Daarnaast is een mediationtraject vaak sneller doorlopen en hoeven de familieleden geen hoge juridische kosten te maken.
2. Arbitrage: bij arbitrage wordt een geschil voorgelegd aan één of meer arbiters die een bindende beslissing nemen. Het voordeel van arbitrage is dat het achter gesloten deuren plaatsvindt en dat uitspraken van arbiters niet openbaar worden gemaakt. De kosten van arbitrage kunnen echter wel snel oplopen nu arbiters doorgaans per uur worden betaald. Ook zal juridische bijstand nodig zijn.
3. Rechter: In plaats van arbitrage kan een geschil ook aan de civiele rechter worden voorgelegd. Procedures bij een rechtbank zijn in principe openbaar en kunnen door een ieder worden bijgewoond. Dus ook door journalisten. De kosten van een procedure bij de rechtbank zijn vaak lager dan bij arbitrage, omdat enkel griffierecht aan de rechtbank verschuldigd is. Uiteraard zijn er wel de kosten van juridische bijstand. Daarnaast is een nadeel dat een procedure bij de rechtbank vaak veel tijd in beslag neemt.

Afsluiting

Het is essentieel voor familiebedrijven om geschillen te voorkomen en op te lossen op een manier die de familierelaties respecteert en het bedrijf beschermt. Het vastleggen van afspraken in een aandeelhoudersovereenkomst of een familiestatuut op een moment dat er geen geschil is, kan veel problemen voorkomen. Daarbij zal extra aandacht moeten worden gegeven aan de vraag hoe een eventueel toekomstig conflict zal moeten worden opgelost waarbij het gezien de familierelaties voor de hand ligt om een vorm van mediation in te passen om er voor te zorgen dat de kwestie hopelijk niet verder escaleert.

Meer informatie of vragen?

Bij het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst of een familiestatuut is een deskundige jurist van onschatbare waarde. Heeft u vragen of behoefte aan juridisch advies over dit onderwerp? Neem dan contact op met Juriaan Maccow of een van onze andere advocaten. Wij staan klaar om u te helpen.