Toenemende kritiek op het ubo-register

Is het register wel noodzakelijk en worden de daarin opgenomen gegevens voldoende beschermd?

De afgelopen jaren is in nagenoeg alle EU-landen het ubo-register ingevoerd. Dat was verplicht op grond van de 4e Europese antiwitwasrichtlijn (ook wel 'AMLD4' genoemd). In Nederland is dit pas recent gebeurd. Op grond daarvan moeten (Nederlandse) rechtspersonen en personenvennootschappen hun uiteindelijk belanghebbende(n) (ook wel ‘ubo’ genoemd) uiterlijk 27 maart 2022 inschrijven. (Bestaande entiteiten moeten hun ubo’s binnen 18 maanden na de inwerkingtreding van deze wet inschrijven. Nieuw op te richten entiteiten moeten hun ubo’s meteen inschrijven.) Vanaf het begin zijn er vraagtekens gezet bij de noodzaak van het register in het kader van de misdaadbestrijding en bij de wenselijkheid van openbaarheid van het register. Een deel van de gegevens van de uiteindelijk belanghebbenden wordt via het register openbaar, wat nadelig is voor de privacy en een risico kan zijn voor de veiligheid. Inmiddels neemt de discussie over de toelaatbaarheid van het ubo-register toe (en niet alleen in Nederland).

Nederland

Onlangs werd bekend dat Privacy First een kort geding is gestart tegen de Nederlandse Staat over de toelaatbaarheid van het Nederlandse ubo-register. Privacy First stelt dat het ubo-register niet voldoet aan de (onder meer) in de Algemene verordening gegevensbescherming (‘AVG’) gestelde eisen. Het is duidelijk dat het opnemen van (persoons)gegevens van ubo’s en het (vrije) toegang daartoe verlenen een inbreuk is op het recht op privacy van de ubo’s. Kort gezegd voert Privacy First in het kort geding aan dat er geen (dwingende maatschappelijke) noodzaak is voor die inbreuk en dat die inbreuk ook niet in verhouding staat tot het te bereiken doel (bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering). Privacy First vordert dan ook om het ubo-register buiten werking te stellen en om desnoods prejudiciële vragen daarover te stellen aan de Europese rechter. Het is de eerste keer dat de Nederlandse rechter zich zal uitlaten over de toelaatbaarheid van het ubo-register.

Ook is gebleken dat de formaliteiten en systemen voor inschrijving in het ubo-register nog verre van goed werken. Zo bestaat er onduidelijkheid over de aan te leveren gegevens en worden inschrijvingen om onduidelijke redenen vertraagd of zelfs geweigerd.

Het buitenland

In Luxemburg heeft de rechter inmiddels al prejudiciële vragen gesteld aan de Europese rechter over het Luxemburgse ubo-register. Die vragen zien voornamelijk op de openbaarheid van het ubo-register en op de noodzaak ervan. Deze vragen zijn dus vergelijkbaar met de discussiepunten in de procedure van Privacy First.

In België is het ubo-register (tijdelijk) offline geweest, maar dat had een andere reden. De (IT-)beveiliging van het Belgische ubo-register bleek namelijk niet op orde te zijn. Een goede beveiliging is bij een dergelijke hoeveelheid aan (gevoelige) persoonsgegevens uiteraard van groot belang, dus beveiligingsrisico’s moeten zoveel mogelijk worden vermeden. Blijkbaar was daar in België onvoldoende aandacht aan besteed.

Wordt vervolgd ...

Het ubo-register blijft de gemoederen in Nederland en daarbuiten bezighouden. Het kort geding van Privacy First en de vragen van de Luxemburgse rechter kunnen van groot belang zijn voor de houdbaarheid van het ubo-register. Ook is gebleken dat er nog het nodige schort aan de systemen die zijn opgezet om het ubo-register te vullen en in stand te houden. Zeker nu ondernemers over het algemeen andere dingen aan hun hoofd hebben, is het belangrijk dat er snel duidelijkheid komt over het ubo-register.

Voor advies over de ingewikkelde ubo-registerwetgeving die, zoals uit het voorgaande blijkt, ook verplichtingen op het gebied van de privacy met zich meebrengt, kunt u terecht bij het ubo-registerteam van Pellicaan Advocaten, dat bestaat uit Xander Alders, Ellen Timmer en Elif Barioglu. Zij kunnen u ook adviseren over het bepalen van de in te schrijven ubo('s) en over de privacyaspecten van het ubo-register.