Wetsvoorstel wijzigt aansprakelijkheidsregime personenvennootschappen en rol commanditaire vennoot

Op 10 oktober 2022 is een consultatiewetsvoorstel gepubliceerd dat gevolgen kan hebben voor iedereen die betrokken is bij een vennootschap onder firma (VOF), commanditaire vennootschap of maatschap. De documenten hieromtrent vindt u hier.

Een belangrijke wijziging is dat de maatschap en de VOF verdwijnen en dat zij worden vervangen door de ‘personenvennootschap’. Verder vervalt de aansprakelijkheid in gelijke delen voor maten van een maatschap. De personenvennootschap wordt openbaar of stil, afhankelijk van hoe zij naar buiten toe optreedt. Toe- en uittreden in de personenvennootschap wordt eenvoudiger. Als laatste wordt het mogelijk voor een commanditaire vennoot om de vennootschap te vertegenwoordigen en moet(en) (een deel van) de commanditaire vennoten worden geregistreerd in het handelsregister. Deze wijzigingen worden hierna toegelicht.

VOF en maatschap worden ‘personenvennootschap’

In het wetsvoorstel verdwijnen de maatschap en de VOF. Ervoor in de plaats komt de ‘personenvennootschap’ en, als bijzondere vorm van de personenvennootschap, de commanditaire vennootschap. Bestaande VOF’s en maatschappen kunnen zich op grond van overgangsrecht (opgenomen in de Invoeringswet) wel zo blijven noemen. Waar nu nog een onderscheid wordt gemaakt tussen beroeps- en bedrijfsactiviteiten, verdwijnt dit onderscheid. Beide soorten activiteiten kunnen in dit wetsvoorstel worden uitgeoefend in de nieuwe personenvennootschap.

Aansprakelijkheid voor gelijke delen verdwijnt bij de maatschap

Een ander belangrijk verschil is de verandering in de aansprakelijkheid. Onder huidig recht zijn maten in een maatschap aansprakelijk voor gelijke delen en vennoten in een VOF hoofdelijk aansprakelijk. In het wetsvoorstel verdwijnt het verschil in aansprakelijkheid tussen personenvennootschappen, waardoor alle (huidige) maten en vennoten hoofdelijk aansprakelijk zullen zijn onder het nieuwe aansprakelijkheidsregime van het wetsvoorstel, voor zover de personenvennootschap in verzuim is.

Schuldeisers kunnen vorderingen verhalen op de openbare personenvennootschap (zie volgende alinea) en op de individuele vennoten voor zover aannemelijk is dat de personenvennootschap de schuld niet zal voldoen. Deze hoofdregel geldt, tenzij de uitvoering van een opdracht door de wederpartij is toevertrouwd aan één van de vennoten. Dan is naast de personenvennootschap alleen de betrokken vennoot aansprakelijk. Afwijkende afspraken kunnen tussen partijen worden gemaakt.

Stille en openbare personenvennootschappen

Kenmerk van een openbare personenvennootschap is dat zij handelt onder eigen naam, bijvoorbeeld onder de naam Schilders Personenvennootschap. Bij een stille personenvennootschap treedt de personenvennootschap niet naar buiten toe op en gaan de vennoten onder eigen naam verplichtingen aan. Voorbeeld: Schilder 1 en Schilder 2 gaan een stille personenvennootschap aan om gemeenschappelijke kosten voor hun kantoor en opslagruimte te delen, maar gaan overeenkomsten met klanten aan als Schilder 1 en Schilder 2.

Bestuur en vertegenwoordiging van de personenvennootschap

De hoofdregel is dat de vennoten de openbare personenvennootschap gezamenlijk besturen. Zij verrichten handelingen voor rekening van de personenvennootschap. Voor zaken die buiten de normale bedrijfsvoering vallen (zoals het aannemen van personeel of het toetreden van een nieuwe vennoot) besluiten de vennoten gezamenlijk. Daarvan zijn handelingen die geen uitstel kunnen lijden (bijvoorbeeld een slager waar de koeling van de vleesvoorraad is uitgevallen) uitgezonderd. Voor zaken die binnen de normale bedrijfsvoering vallen, zijn de vennoten afzonderlijk bevoegd.

Bij de stille personenvennootschap moeten zij instemmen met elkaars handelingen voor rekening van de vennootschap, tenzij de vennoten iets anders hebben afgesproken.

Tussen de vennoten geldt dat zij zich jegens elkaar moeten gedragen op redelijke en billijke wijze. Een praktisch voorbeeld daarvan is dat zij geen activiteiten mogen opstarten die concurreren met de activiteiten van de personenvennootschap.

Toe- en uittreding van vennoten en rechtspersoonlijkheid

In de huidige wet ontbreken regels over het toe- en uittreden van vennoten. In het voorstel verandert dat en is een uitgetreden vennoot vanaf vijf jaar na uittreding bevrijd van de verplichtingen richting schuldeisers. Een toetredende vennoot wordt beter beschermd tegen vorderingen op de personenvennootschap die zijn ontstaan voor zijn toetreden. Hiervoor is de vennoot niet aansprakelijk, tenzij deze vordering opeisbaar is geworden na zijn toetreden. Bij uittreding heeft de uittreder recht op een uittredingsvergoeding, die gebaseerd is op de waarde van het aandeel van de vennoot in het bedrijf.

Doordat de openbare personenvennootschap rechtspersoonlijkheid verkrijgt in het voorstel, is het toe- en uittreden eenvoudiger, omdat er geen formele overdrachtshandelingen inzake het vermogen hoeven worden verricht. Rechtspersoonlijkheid houdt in dat de openbare personenvennootschap eigenaar/rechthebbende is van bijvoorbeeld inventaris, een softwarelicentie of onroerende zaken. Een openbare personenvennootschap die niet is ingeschreven in het handelsregister kan onder andere geen onroerende zaken bezitten, omdat zij zonder inschrijving slechts beperkt rechtsbevoegd is. Toe- en uittreden is ook eenvoudiger voor de stille personenvennootschap, nu die vennootschap een bijzondere gemeenschap is met een afgescheiden vermogen. Hierdoor kan de stille personenvennootschap ook eigenaar/rechthebbende zijn van zaken.

Registratie commanditaire vennoot en daden van beheer

Onder huidig recht mag een commanditaire vennoot geen ‘daden van beheer’ verrichten, zoals het vertegenwoordigen van de vennootschap ten opzichte van derden. Doet een commanditaire vennoot dit wel, dan is hij in beginsel aansprakelijk voor de schulden van de CV. In het voorstel mag een commanditaire vennoot dit wel, zolang die vennoot handelt op basis van een door de andere vennoten verstrekte volmacht. Dan is de commanditaire vennoot niet aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap (in faillissement), zolang zijn handelen geen belangrijke oorzaak is van een eventueel faillissement. Als dat wel het geval is, dan is de commanditaire vennoot hoofdelijk aansprakelijk jegens het tekort in de boedel.

Een ander belangrijk verschil met de huidige wetgeving is dat de commanditaire vennoot in het wetsvoorstel niet (altijd) meer stil is, waar een commanditaire vennoot nu altijd stil is. Het voorstel is niet ondubbelzinnig over wanneer een commanditaire vennoot moet worden geregistreerd . De letterlijke tekst van het voorstel lijkt te suggereren dat de commanditaire vennoot als zodanig wordt ingeschreven in het handelsregister. Daarmee lijken alle commanditaire vennoten te worden bedoeld. Echter, in de memorie van toelichting staat dat in de Invoeringswet zal worden bepaald dat commanditaire vennoten die ten minste een bepaald belang hebben, moeten worden ingeschreven in het Handelsregister. Voor de omschrijving van het bepaalde belang wordt aangesloten bij de voorwaarden voor het zijn van UBO. Dit deel van de Invoeringswet is echter nog niet beschikbaar, waardoor daar nog niet meer informatie over beschikbaar is.

Vragen of meer informatie?

Voor vragen hierover en over andere ondernemingsrechtelijke kwesties, kunt u altijd contact opnemen met David Visscher (david.visscher@pellicaan.nl) of met de andere ondernemingsrechtspecialisten van Pellicaan Advocaten.

Reageren op het wetsvoorstel kan tot 10 februari 2023 via deze link.