Wat te doen als u uw afspraken niet kunt nakomen door het Corona-virus?

Het Coronavirus verspreidt zich steeds verder door Nederland. Waren de maatregelen in het begin nog beperkt; vaker je handen wassen en bij een verkoudheid voor de zekerheid thuis blijven, inmiddels wordt iedereen geadviseerd zoveel mogelijk thuis te werken en zijn alle bijeenkomsten waar meer dan 100 mensen worden verwacht, afgelast. Dergelijke maatregelen zijn van invloed op de maatschappij en daarmee ook op de overeenkomsten die organisaties en bedrijven hebben gesloten.

Organisaties en bedrijven worden geconfronteerd met klanten die (tijdelijk) bepaalde producten niet meer kunnen afnemen. Deze leveranciers zullen daardoor op hun beurt ook bepaalde verplichtingen niet kunnen nakomen. In dit artikel komen vragen aan bod zoals; wat zijn de (juridische) gevolgen van het niet nakomen van afspraken? Kan het Coronavirus worden gezien als overmacht? Wat betekent het als er sprake is van overmacht?

Afspraak is afspraak

Het uitgangspunt in het contractenrecht is; afspraak is afspraak. Contractspartijen moeten de afspraken die zij in een overeenkomst hebben vastgelegd, nakomen. Komt een partij haar contractuele verplichtingen niet na, dan is die partij verplicht om de schade die de andere partij daardoor lijdt, te vergoeden. Hier voor is het wel noodzakelijk dat de tekortkoming aan de tekortschietende partij kan worden toegerekend. Als er sprake is van overmacht, dan kan de tekortkoming in de nakoming van de afspraken niet aan die partij worden toegerekend.

Of toch niet? Overmacht?

Wanneer is er sprake van overmacht? Vaak is dit in de overeenkomst of in de algemene voorwaarden die op de overeenkomst van toepassing zijn, nader vastgelegd. De artikelen die hier op zien, bepalen dan wat in ieder geval wel of juist niet als overmacht wordt aangemerkt. Een overmachtsbepaling bevat vaak ook een regeling over de gevolgen van een beroep op overmacht. Wanneer u vanwege het Coronavirus bijvoorbeeld bepaalde producten of diensten niet kunt leveren of juist wordt geconfronteerd met een klant die haar afspraken niet kan nakomen, is het verstandig de afspraken met die partij erbij te pakken en te bepalen of deze situatie onder de overeenkomst als overmacht geldt.

Wanneer er in de overeenkomst geen of een beperkte regeling over overmacht is opgenomen, kunnen partijen (aanvullend) terugvallen op de wet. De wet bepaalt ten aanzien van overmacht: “Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.” Dit betekent dat het niet nakomen van een afspraak niet het risico van een partij is wanneer dit uit de wet of rechtshandeling volgt of omstandigheden op basis van verkeersopvattingen niet voor rekening van die partij komen.

Voor situaties zoals de uitbraak van het Coronavirus en de maatregelen die in dit verband worden voorgeschreven, zal het aankomen op de inkleuring van deze omstandigheden op basis van de geldende verkeersopvattingen. De verkeersopvattingen worden bijvoorbeeld gekleurd door de mate waarin de situatie voorzienbaar was en de invloed die een partij die een beroep op overmacht doet, op de situatie had. Zo zullen verplicht opgelegde overheidsmaatregelen mogelijk sneller tot overmacht leiden.

En dan? Wat zijn de gevolgen van een beroep op overmacht?

Wanneer het Coronavirus en de maatregelen die een onderneming daardoor moet treffen worden aangemerkt als een overmachtsituatie, betekent dit dat het niet nakomen van de afspraken niet aan die onderneming kan worden toegerekend. Dit kan verschillende gevolgen hebben. Voor veel partijen de belangrijkste; de partij die een beroep op overmacht kan doen hoeft geen schadevergoeding te betalen. Vaak spreken partijen ook af dat als een overmachtsituatie een bepaalde tijd voortduurt, de overeenkomst mag worden beëindigd. Wanneer de ene partij een beroep kan doen op overmacht sluit dit overigens niet uit dat de andere partij mogelijk de overeenkomst zou kunnen beëindigen met een beroep op de ontbindingsregeling. 

Alternatieve aandachtspunten en vragen

De impact van het Coronavirus is nog niet (volledig) te overzien. Wel is zeker dat het Coronavirus iedereen in meer of mindere mate raakt. Het is voor bedrijven en organisaties uiteraard van belang om hun juridische positie te bepalen. Daarnaast is het ook wenselijk andere aspecten aandacht te geven; overleg met uw klanten en/of leveranciers over de getroffen maatregelen, de te verwachten ontwikkelen en duur daarvan, is de schade voor alle betrokkenen te beperken door in overleg (tijdelijk) een andere invulling aan afspraken te geven? Is de schade mogelijk verzekerd?

Mocht u nog vragen hebben over de invloed van het Coronavirus op uw contracten of wilt u van gedachten wisselen over een specifieke situatie? Aarzel niet om contact op te nemen met Caro Mennen (caro.mennen@pellicaan.nl | 088 627 22 67) of een van de andere ondernemingsrecht specialisten.