Coronacrisis - ondernemen in lastige tijden

Het Coronavirus houdt ons allemaal op vele manieren bezig. Natuurlijk op persoonlijk vlak, maar ook zakelijk. Ondernemers worden plots geconfronteerd met allerlei uitdagingen die er eerder niet waren. Ook juridische uitdagingen. Door de ontstane situatie loopt de omzet in veel gevallen terug, kunnen overeenkomsten niet worden nagekomen en wordt het lastig om eigen kosten – die in veel gevallen niet evenredig met de omzet dalen – te betalen. Mocht een onderneming hier zelf niet tegen aanlopen, dan is het wel haar toeleverancier en/of afnemer.

Hieronder zal kort worden ingegaan op een aantal juridische zaken die thans (kunnen gaan) spelen. Mocht u hier in uw onderneming tegen aanlopen, is het van belang dat u tijdig juridisch advies inwint. Pellicaan advocaten beschikt over uitgebreide kennis en ervaring op al deze punten en staat u graag met advies bij in deze voor veel ondernemers spannende tijd.

1. Nakoming van lopende contracten: overmacht, onvoorziene omstandigheden en opschorten van verplichtingen

Wat als de onderneming als gevolg van de Coronacrisis haar verplichtingen niet meer kan nakomen? Of wat als een wederpartij ineens niet meer kan leveren of afnemen? Het zal voor veel ondernemers helaas op dit moment geen denkbeeldige situatie zijn.

In principe geldt: afspraak is afspraak. Partijen moeten de afspraken die zij in een overeenkomst hebben vastgelegd, nakomen. De vraag is echter of in de huidige situatie sprake kan zijn van overmacht, waardoor een partij haar verplichtingen niet hoeft na te komen. Of dat een partij een beroep doet op onvoorziene omstandigheden. En wat geldt er als een partij niet nakomt; mag de andere partij dan haar verplichtingen opschorten?

2. Beëindiging of heronderhandelen van lopende contracten

Los van de vraag of partijen in staat zijn bepaalde overeenkomsten na te komen, is het de vraag of zij dat nog wel willen. In de huidige situatie zullen veel ondernemingen op zoek zijn naar mogelijkheden om kosten te besparen, dit met als doel zo veel mogelijk liquide middelen binnen de onderneming te houden. In dat kader zullen veel ondernemers of wederpartijen lopende contracten willen beëindigen. De grote vraag is of dit conform de afspraken die zijn vastgelegd, mogelijk is. En wat geldt er als de overeenkomst hierover niets aangeeft?

In sommige gevallen zal de onderneming de overeenkomst niet willen beëindigen, maar wel kosten willen besparen door de gemaakte afspraken te wijzigen.

Zo kan de ondernemer met zijn verhuurder willen onderhandelen om de huurprijs naar beneden te krijgen of om te bedingen dat (een deel van) het gehuurde mag worden onderverhuurd en/of dat de bestemming van het gehuurde mag worden gewijzigd.

Daarnaast kan de ondernemer ook in gesprek willen gaan met leveranciers om gunstigere inkoopvoorwaarden te bedingen.

Vraag bij dit alles is steeds of dit juridisch gezien mogelijk is?

3. Selectieve betaling

Voor de meeste ondernemingen is liquiditeit op dit moment het belangrijkste vraagstuk. De kans is groot dat afnemers later of helemaal niet betalen. Daarnaast is de kans groot dat de omzet daalt doordat de vraag naar het product deels wegvalt. Dit terwijl de facturen die de onderneming zelf moet betalen, zich blijven opstapelen.

Om hier grip en inzicht op te houden, is het voor de onderneming van levensbelang om een realistische liquiditeitsbegroting op te stellen. Desondanks bestaat de kans dat op enig moment de bodem van de bankrekening – en misschien het bankkrediet – in zicht komt. Om de onderneming draaiende te houden, zal de ondernemer natuurlijkerwijs een afweging gaan maken en bepalen welke crediteuren eerst zullen worden betaald en welke later of mogelijk in zijn geheel niet. In beginsel is selectieve betaling toegestaan, maar waar ligt de grens? Wordt de grens overschreden, dan bestaat de kans dat directieleden in privé aansprakelijk zijn tegenover crediteuren.

4. Afdwingen van betaling door de afnemer

Het zal niet verbazen dat in de huidige situatie het betaalgedrag van afnemers zal veranderen; afnemers zullen later gaan betalen en het risico bestaat zelfs dat ze helemaal niet zullen betalen doordat ze failliet gaan.

Welke maatregelen kun je nemen om het risico te verminderen? Wanneer stopt de ondernemer met aanmanen en wanneer gaat hij over tot het nemen van incassomaatregelen?

Daarnaast kunnen de volgende vragen spelen. Rust er op de geleverde goederen een eigendomsvoorbehoud? Moet er aanvullende zekerheid worden gevraagd? Is de afnemer verplicht deze te verstrekken? Moet er überhaupt nog wel worden geleverd zonder vooruitbetaling?

5. Het uitwinnen van zekerheden

Veel ondernemingen zijn gefinancierd door middel van leningen die zijn verstrekt door banken of derden. In verband met deze leningen zijn vaak zekerheden gesteld, bijvoorbeeld een pandrecht op vorderingen op derden, op voorraad en/of inventaris. In sommige gevallen heeft de onderneming zelf ook leningen verstrekt en zijn aan haar zekerheden verstrekt.

Wat zijn de rechten en verplichtingen van degene die de zekerheden heeft verstrekt en degene ten gunste van wie ze zijn verstrekt? Wanneer kan er worden overgegaan tot het uitwinnen van de zekerheden en hoe werkt het? Kan degene ten gunste van wie een zekerheidsrecht is verstrekt, dit goed naar zichzelf toehalen?

6. Reorganisatie

Naarmate de crisis langer zal duren, is het ook niet uit te sluiten dat ondernemingen niet zonder ingrijpende maatregelen kunnen voortbestaan. Zo kan het op enig moment noodzakelijk zijn om levensvatbare onderdelen te scheiden van onderdelen die niet meer te redden zijn of bepaalde activiteiten te staken.

Daarnaast kan het ook nodig zijn om werknemers te ontslaan. Of dit nodig zal zijn, zal tevens afhankelijk zijn van de maatregelen die de overheid heeft aangekondigd in de NOW-regeling.

Reorganisaties dienen op voorhand goed te worden doordacht. Wat is het juridische speelveld en hoe hiermee om te gaan in de praktijk? Niet in de laatste plaats omdat bestuurdersaansprakelijkheid altijd op de loer ligt.

7. Liquidatie of faillissement

Helaas zal ook een aantal ondernemingen het niet redden. Wat te doen in een dergelijke situatie? Is het nog mogelijk om de onderneming zonder faillissement te beëindigen? Wat zijn hierbij de afwegingen? En wat als dit niet meer mogelijk is; vraagt de onderneming zelf haar faillissement aan of wacht ze tot een van haar crediteuren dat doet? Hoe werkt een eigen aanvraag tot faillissement?

8. Overheidsmaatregelen

Inmiddels zijn er van overheidswege een aantal maatregelen aangekondigd die eraan moeten bijdragen dat ondernemingen deze komende periode kunnen doorkomen: de NOW-regeling, uitstel betalen belasting, verruiming regeling Garantie Ondernemersfinanciering etc.

Ervaring leert dat – ondanks alle goede bedoelingen – dergelijke regelingen niet altijd heel helder zijn en dat professionele begeleiding bij de aanvraag hard nodig is. Pellicaan Advocaten staat u hierin graag bij. U kunt te allen tijde contact met ons opnemen. We zijn bereikbaar via telefoon en e-mail. U kunt een e-mail sturen naar info@pellicaan.nl of naar een van de advocaten en juristen van Pellicaan Advocaten.