Selectief betalen in tijden van Corona

Nu voor veel bedrijven een liquiditeitstekort dreigt te ontstaan vanwege de gevolgen van de Corona-crisis, zal het steeds vaker voorkomen dat een onderneming niet al zijn verplichtingen zal kunnen nakomen. De vraag is of een ondernemer kan kiezen welke verplichtingen hij (eerst) nakomt door schuldeisers selectief te betalen. Het kan soms namelijk noodzakelijk zijn om de belangrijke schuldeisers, zoals de verhuurder en bepaalde leveranciers, eerst te betalen om de onderneming te redden. Dit artikel zal nader ingaan op de juridische regels die in dat geval gelden.

Het uitgangspunt

Het staat een bestuurder in beginsel vrij op grond van een eigen afweging te bepalen welke schuldeisers van de vennootschap bij zwaar weer eerst zullen worden voldaan. Volgens de Hoge Raad bestaat er geen algemene regel op grond waarvan een schuldenaar die niet in staat is al zijn schuldeisers volledig te betalen, steeds onrechtmatig handelt wanneer hij een schuldeiser voldoet vóór andere schuldeisers, ook als hij daarbij geen rekening houdt met eventuele preferenties (zoals bijvoorbeeld het geval is bij een gevestigd pand- of hypotheekrecht).

Beperkingen bij beëindiging bedrijfsactiviteiten

Deze vrijheid is volgens de Hoge Raad echter beperkter als de vennootschap heeft besloten haar activiteiten te beëindigen en niet over voldoende middelen beschikt om alle schuldeisers te voldoen. Dan is er in beginsel geen vrijheid om gelieerde vennootschappen selectief te betalen, tenzij die betaling door bijzondere omstandigheden wordt gerechtvaardigd.

Wanneer in een dergelijke situatie selectieve betalingen aan gelieerde partijen plaatsvinden, kan dit leiden tot aansprakelijkheid op grond van onrechtmatige daad van bijvoorbeeld de moedervennootschap (bijv. de Holding) jegens een of meer schuldeisers van haar dochtervennootschap. Die selectieve betaling kan ook aansprakelijkheid van de bestuurder van de dochtervennootschap tot gevolg hebben.

Bijzondere omstandigheden kunnen een selectieve betaling rechtsvaardigen. De ondernemer zal dan moeten aantonen dat de selectieve betalingen noodzakelijk waren om het bedrijf te redden.

Selectief betalen in het zicht van faillissement

Een bestuurder van een vennootschap is volgens de jurisprudentie niet persoonlijk aansprakelijk jegens een schuldeiser die is benadeeld wegens het onbetaald en onverhaalbaar blijven van zijn vordering, op de enkele grond dat die bestuurder het faillissement van de vennootschap heeft aangevraagd en daarna heeft bewerkstelligd of toegelaten dat de vennootschap een of meer andere schuldeisers heeft betaald met voorrang boven de (andere) schuldeiser.

De betrokken bestuurder kan ter zake van deze benadeling persoonlijk aansprakelijk worden gehouden indien zijn handelen of nalaten als bestuurder ten opzichte van de schuldeiser in de gegeven omstandigheden zodanig onzorgvuldig is dat hem daarvan persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt.

Dit zal het geval zijn indien de bestuurder op het moment van die selectieve betaling ernstig rekening had moeten houden met de mogelijkheid dat andere schuldeisers onbetaald zouden blijven, althans wist of redelijkerwijs had behoren te weten dat andere schuldeisers onbetaald zouden blijven.

Conclusie

Indien de vennootschap in tijden van nood overgaat tot selectieve betaling van vorderingen - en daarmee haar crediteuren ongelijk behandelt - mag niet te snel bestuurdersaansprakelijkheid worden aangenomen. Het kan immers noodzakelijk zijn in het belang van de onderneming keuzes te maken bij het aanwenden van de beperkte liquide middelen. De ondernemer dient wel zeer voorzichtig te zijn met betalingen in concernverband.

Bij onzekerheid verdient het de aanbeveling om de situatie juridisch te laten beoordelen. Aarzel derhalve niet om contact met ons op te nemen, in het geval van vragen. We zijn uiteraard zowel telefonisch als per e-mail bereikbaar.