Pas op met het gebruik van bijzondere persoonsgegevens!

Voor de verwerking van ‘gewone’ persoonsgegevens gelden specifieke regels. Deze gegevens mogen alleen worden verwerkt onder strikte voorwaarden. Voor bijzondere persoonsgegevens gelden andere regels. De verwerking van bijzondere persoonsgegevens is namelijk verboden, tenzij dat specifiek is toegestaan. Het is dus belangrijk om bijzondere persoonsgegevens te herkennen en dat blijkt niet altijd even gemakkelijk.

Bijzondere persoonsgegevens

De Algemene verordening gegevensbescherming (‘AVG’) geeft limitatief aan wat bijzondere persoonsgegevens zijn. Dit zijn onder meer persoonsgegevens met betrekking tot iemands:

• ras of etnische afkomst;
• politieke opvattingen;
• religieuze of levensbeschouwelijke overtuigingen; of
• lidmaatschap van een vakbond.

Daarnaast zijn ook de volgende gegevens bijzondere persoonsgegevens:

• genetische gegevens,
• biometrische gegevens met het oog op de unieke identificatie van een persoon;
• gegevens over gezondheid; en
• gegevens met betrekking tot iemands seksueel gedrag of seksuele gerichtheid.

Dit lijkt duidelijk, maar de reikwijdte is niet altijd duidelijk. Wanneer is iets bijvoorbeeld een gezondheidsgegeven en zegt het opnemen van het geslacht van de partner van een werknemer, bijvoorbeeld als contact bij calamiteiten iets over de seksuele voorkeur van de werknemer?

Onlangs heeft de hoogste bestuursrechter de vraag gekregen of het maken van een verslag van het intakegesprek, vervolggesprekken met sekswerkers en van dagelijkse toezichtrondes in dat verband als vergunningsvoorschrift is toegestaan. Het professionele leven van een sekswerker kan namelijk een bijzonder persoonsgegeven zijn en dan is de verwerking ervan in principe verboden. Het ging daarbij onder meer om de namen van de sekswerkers en hun beweegredenen waarom zij voor het beroep van sekswerker hebben gekozen.

Het oordeel van de rechter

De rechtbank had eerder geoordeeld dat het professionele seksuele leven van sekswerkers wel degelijk een bijzonder persoonsgegeven is. De burgemeester van de betreffende gemeente (Amsterdam) bestrijdt dit omdat hun professionele seksuele leven niets zegt over hun persoonlijke seksleven of geaardheid. En als het dan toch een bijzonder persoonsgegeven is, dan zijn meerdere uitzonderingen op het verwerkingsverbod van toepassing.

De hoogste bestuursrechter stelt voorop dat de categorieën bijzondere persoonsgegevens ruim moeten worden uitgelegd. Dat betekent dat ook de beroepsactiviteiten van een sekswerker hieronder vallen. De rechter oordeelt vervolgens dat geen van de wettelijke uitzonderingen (sinds de inwerkingtreding van de AVG uitgewerkt in de AVG en de Uitvoeringswet AVG) van toepassing is. Dat betekent kort gezegd dat de gemeente dit niet als vergunningvoorschrift mag hanteren.

Pas dus op

De reikwijdte van de categorieën bijzondere persoonsgegevens is dus groot en de uitzonderingen zijn beperkt. Een op zich volstrekt onschuldige gegevensverwerking (zoals in deze kwestie een rapportageverplichting) kan al snel tot een verwerking van persoonsgegevens leiden, waarbij zelfs bijzondere persoonsgegevens worden verwerkt. Denk dus goed na over welke gegevens worden opgevraagd en of het echt nodig is dat deze gegevens worden verwerkt. Als bijzondere persoonsgegevens in strijd met de AVG worden verwerkt, dan kan dit tot sancties, reputatieschade en problemen in de bedrijfsvoering leiden. Pas hier dus mee op.

N.B. Overigens zal het geslacht van de partner van een werknemer hoogstwaarschijnlijk wel een bijzonder persoonsgegeven zijn dat dus in principe niet mag worden verwerkt. Daarbij moet je je ook afvragen of het wel nodig is om het geslacht van de partner te verwerken. Dat zal normaal gesproken niet zo zijn gezien het doel van de registratie (contact bij calamiteiten).

Twijfel je of een gegeven als bijzonder persoonsgegeven moet worden aangemerkt? Of vraag je je af of een van de uitzonderingen van toepassing is? Neem gerust contact op met Xander of een van zijn collega’s uit het privacy team van Pellicaan.